Sol Invictus

Sol Invictus (Непераможнае Сонца) — афіцыйны рымскі бог сонца, створанага імператарам Аўрэліянам у 274 годзе н.э. сонечнага культа. Яго культ пераўзыходзіў іншыя ўсходнія культы па важнасці аж да адмены язычніцтва пры Феадосіі I. З’яўляецца агульнапрызнаным, што самым раннім надпісам, які звязвае непераможнага імператара з сонцам, з’яўляецца легенда на бронзавым арнаменце, датуемым па свайму стылю другім стагоддзем: INVENTORI LUCIUS SOLI INVICTO AUGUSTO^[1].

Раней лічылася, што рымляне праводзілі фестываль сонца 25 снежня, называны таксама Dies Natalis Solis Invicti («дзень нараджэння непераможнага сонца»). 25 снежня было першым днём пасля зімовага сонцастаяння, калі было заўважна павелічэнне светлавога дня. Цяпер з розных крыніц, якімі валодае сучасная навука, дастаткова вядомы толькі сонечныя ўрачыстасці, якія святкаваліся ў жніўні^[2]. Sol Invictus быў перайменаваны ў хрысціянскае свята Раство Хрыстова ў IV стагоддзі н.э.

Назва Sol Invictus таксама прымянялася да некаторых іншых сонечных бостваў на працягу гэтага перыяду. Назва Sol Invictus, якая не з’яўляецца ўласным імем, з’яўляецца на манетах з часу ўзвышэння Сэпцімія Севера^[3]^{:470, 479ff}. На солідах, адчаканеных пры Канстанціне, таксама як і на залатым медальёне часоў яго праўлення, адлюстраваны імператарскі бюст, здвоены з Sol Invictus. На медальёне зроблены надпіс: INVICTUS CONSTANTINUS^[4].

Хаця, пачынаючы з сярэдзіны другога стагоддзя, значная колькасць усходніх культаў практыкавалася сярод рымскіх легіёнаў неафіцыйна, толькі культ Sol Invictus быў афіцыйна ўхвалены і спецыяльна прадпісаны для арміі^[3]^:456.

↑ Margherita Guarducci. Sol invictus augustus // Rendiconti della Pontificia Accademia Romana di Archeologia, 3rd series, 30/31 (1957/1959), pp. 161ff. Гл. таксама: Ernst H. Kantorowitcz. Gods in Uniform // Proceedings of the American Philosophical Society, 105.4 (August 1961), p. 383, fig. 34.
↑ S. E. Hijmans. Aurelian, Constantine, and Sol in Late Antiquity
↑ ^а ^б Hoey A.S. Official Policy towards Oriental Cults in the Roman Army // Transactions and Proceedings of the American Philological Association. 70. 1939
↑ Выява медальёна — Toynbee J. M. C. Roman Medallions. 1944, reprinted 1987. Plate xvii, no. 11. Выява соліда — Maurice J., Numismatique Constantinienne. Vol. II, p. 236, plate vii, no. 14.

[1] Margherita Guarducci. Sol invictus augustus // Rendiconti della Pontificia Accademia Romana di Archeologia, 3rd series, 30/31 (1957/1959), pp. 161ff. Гл. таксама: Ernst H. Kantorowitcz. Gods in Uniform // Proceedings of the American Philosophical Society, 105.4 (August 1961), p. 383, fig. 34.

[2] S. E. Hijmans. Aurelian, Constantine, and Sol in Late Antiquity

[hoey-3] а ^б Hoey A.S. Official Policy towards Oriental Cults in the Roman Army // Transactions and Proceedings of the American Philological Association. 70. 1939

[4] Выява медальёна — Toynbee J. M. C. Roman Medallions. 1944, reprinted 1987. Plate xvii, no. 11. Выява соліда — Maurice J., Numismatique Constantinienne. Vol. II, p. 236, plate vii, no. 14.

[1]

[2]

[3]

[4]